Siedzisz na terapii SI w poczekalni, gdy ktoś uchyla drzwi na salę. Z ciekawości zaglądasz do środka, a tam terapeuta przygniata piłką Twoje dziecko… Myślisz sobie: co tam się dzieje? Terapia SI może budzić wątpliwości ze strony rodziców lub opiekunów, lecz aby ją zrozumieć, trzeba poznać sposoby działania terapeutów oraz problemy, z jakimi boryka się mały pacjent.
Nauka odczuwania
Opisane powyżej działanie może mieć wiele uzasadnień, w zależności od tego, co stanowi podłoże dysfunkcji u dziecka. W ten sposób terapeuta najprawdopodobniej chce dostarczyć dziecku mocnego docisku celem wyciszenia i regulacji pobudzenia, zmniejszenia nadwrażliwości dotykowej lub poprawienia schematu ciała.
Bodźce proprioceptywne (czucia głębokiego) dostarczane są m.in. aby pomóc dziecku zbudować schemat ciała, aby poczuło jak wykonuje się dane ruchy. Dzieci z zaburzonym odbiorem bodźców proprioceptywnych są niezdarne, potykają się, czasem specjalnie przewracają czy wpadają na przedmioty. Mają nieprawidłowe napięcie mięśniowe. To wszystko utrudnia codzienne funkcjonowanie, a odpowiednia terapia poprzez dotyk, nacisk, pobudzenie pracy mięśni oraz pracę z własnym ciężarem ciała, daje świetne efekty i pomaga osiągnąć znaczącą poprawę.
Podstawowymi technikami pracy terapeuty z dzieckiem o zaburzeniach proprioceptywnych są nie tylko masaże, dociski stawów, wałkowanie piłką, uciskanie kończyn dolnych i górnych, ale przede wszystkim aktywna praca w postaci przepychania, czołgania czy siłowania się. Dużą rolę odgrywają także dostępne na sali ćwiczeń urządzenia – trapez, który służy do swobodnego zwisu i kontrolowania ciężaru ciała; drabinki do wspinaczki; deskorolka czy koc do ślizgania się. Stymulacja bierna oraz czynna, stosowane w codziennej terapii, stanowią podstawowe sposoby pracy w celu poprawy odbioru bodźców przez dziecko.
Wrażliwość na bodźce – gdy jest zbyt duża i gdy jej brakuje
Bodźce dotykowe dostarczane są w formie akceptowalnej przez dziecko nadwrażliwe lub w dużej ilości, jeśli dziecko jest podwrażliwe i wrażeń tych poszukuje. Zadaniem terapeuty jest dostarczanie bodźców w taki sposób, aby terapia nie była jedynie zestawem ćwiczeń, a ciekawym doświadczeniem obejmującym wiele zmysłów i dostarczającym pozytywnych wrażeń.
Zabawy dotykowe stanowią kolejny podstawowy element terapii. Przy wykorzystaniu różnych substancji, jak piasek kinetyczny, masa nienewtonowska, wspólnie robiona ciastolina lub przedmioty o ciekawej fakturze (kasze, makarony, futerka, substancje gładkie, śliskie czy lepkie) terapeuta pozwala dziecku na aktywną zabawę połączoną z doświadczaniem bodźców będących dla niego problemem i systematycznym oswajaniem się z nimi.
Bodźce przedsionkowe są dostarczane dzieciom nadreaktywnym, lękliwym, bojącym się usiąść na huśtawce, czy stanąć na niestabilnym podłożu. Terapeuta, w sposób kontrolowany, umożliwia dziecku osiągnięcie celu bez przymusu, lecz dzięki systematycznej pracy. Dzieci podreaktywnye, które wykazują zwiększone zapotrzebowanie na ruch, lubią się kręcić i huśtać bez ustanku, biegają w kółko, mają kłopoty z równowagą i napięciem mięśniowym, są niezdarne, mają zaburzoną koncentrację, będą wykonywały ćwiczenia w różnych, stałych pozycjach ciała. Terapeuta w takich przypadkach wykorzystuje huśtawki, linki do podwieszania i ćwiczy z pacjentem koordynację ruchów, na przykład poprzez zadania polegające na zbieraniu piłek lub wrzucaniu mniejszych przedmiotów do pojemnika, pozostając jednocześnie w stałej pozycji, na przykład na huśtawce.
Niektóre dzieci potrzebują silniejszej stymulacji, stosujemy wtedy całkowite podwieszenie na tzw. helikopterze lub pozwalamy dziecku wejść do kokona z linką bungee, co dostarcza wszelkich potrzebnych rodzajów ruchu. Do zadań terapeuty należy kontrola czasu i natężenia wykonywanych aktywności. Dostosowane są one do temperamentu i potrzeb małego pacjenta.
Zajęcia SI nie polegają na bujaniu dziecka i biernym dostarczaniu mu losowych bodźców. Stosujemy szybki ruch liniowy, pobudzający układ nerwowy u dzieci mało reaktywnych i ospałych, a dla pacjentów wysoko reaktywnych i pobudzonych dostosowujemy takie ćwiczenia, aby osiągnąć najefektywniejsze wyciszenie.
Dziecięca wyobraźnia nie zna ograniczeń i pomaga w terapii
Podczas sesji terapeutycznej dziecko nie nudzi się i nie wykonuje mechanicznie powtarzalnych czynności. Terapeuta dba o to, aby zajęciom towarzyszyła dobra atmosfera, a same ćwiczenia stanowiły ciekawe wyzwanie dla małego pacjenta. Dzieci, wykonując proste zadania, jak wyłowienie niewielkiego przedmiotu ukrytego w pudle pełnym suchego makaronu, poszukują ukrytego na dnie „klejnotu”. Wspólnie z terapeutą odbywają podróże do świata wyobraźni, rozwiązują zagadki dotykowe z zasłoniętymi oczami, a także pokonują tor przeszkód, stanowiący podstawę wielkiej „wyprawy po skarb”. Dzięki temu zajęcia nie stanowią przykrej konieczności podyktowanej stanem zdrowia, a wspaniałą przygodę, pełną nowych, interesujących bodźców i doświadczeń.
Być może po zajęciach słyszysz w „ratowałem jeże, pomagałem im przejść przez rzekę”, „znalazłam zakopany na bezludnej wyspie skarb”, a może „bawiliśmy się glutem” – nie martw się, na zajęciach SI nie dzieją się żadne straszne rzeczy i nie używamy żadnych niebezpiecznych substancji. Terapia dostarcza dzieciom potrzebnych bodźców, wpływa na ich odbieranie i przetwarzanie, a poza tym stanowi doskonałą zabawę i świetną przygodę – zarówno dla maluchów, jak i zespołu terapeutów.
